ghost world

Boekverfilmingen zijn populair in Hollywood en omstreken. Maar nóg populairder zijn stripboekverfilmingen. Kijk maar naar SPIDERMAN, een actiefilm die twee weken geleden in de VS zijn première beleefde en er alle kassarecords brak. Ook de BATMAN-trilogie en recentelijk ASTÉRIX ET OBELIX waren succesnummers. Dit succes valt vrij makkelijk te verklaren: de verhalen en personages van de strips zijn bij velen overbekend en de films richten zich vooral op jongeren - nog steeds hét bioscooppubliek bij uitstek.

Gelukkig levert niet elke stripverfilming een actiefilm voor de jeugd op. Dat het ook anders kan bewijst de Amerikaanse regisseur Terry Zwigoff met GHOST WORLD, een volwassen film gebaseerd op de gelijknamige undergroundstrip van Daniel Clowes. Zwigoff en Clowes schreven samen het scenario voor deze inktzwarte komedie over twee vriendinnen die een uiterst cynische blik op de wereld hebben. Het resultaat is een even bijtende als sterke satire op de Amerikaanse samenleving, die het thematisch verwante AMERICAN BEAUTY met verve overtreft.



Net als in die laatste film wordt de hoofdrol in GHOST WORLD gespeeld door actrice Thora Birch. Bijna briljant speelt zij de onaangepaste puber Enid Coleslaw (niet toevallig een anagram van Daniel Clowes), die zich samen met haar hartsvriendin Rebecca (Scarlett Johansson) afzet tegen de gevestigde orde. Terwijl klasgenoten na hun eindexamen braaf het geëikte stramien volgen van studeren of werken, hebben Enid en Rebecca maar weinig toekomstplannen. Zij hangen wat rond in een jaren-vijftig-restaurant, winkelen wat en geven Jan en alleman ongevraagd hun mening en commentaar. Enids bijbaantje als serveerster in een bioscoop loopt daardoor al snel uit op een catastrofe.

Op een dag ontmoeten ze de veertiger Seymour (een perfect gecaste Steve Buscemi). Deze eenzame loser heeft een saai kantoorbaantje en blijkt fervent liefhebber van oude 78-toeren platen. Tot haar eigen verbazing raakt Enid bevriend met hem. Waarom? “He’s the exact opposite of all the things I hate”, legt zij Rebecca uit. Het is overigens geen echte liefdesrelatie, want Enid helpt Seymour en passant aan een nieuwe vriendin. Desondanks zet het de vriendschap van beide meisjes onder druk, maar dat werkt uiteindelijk louterend.



GHOST WORLD is door filmcritici niet alleen vergeleken met het al genoemde AMERICAN BEAUTY, maar ook met de films van regisseur Todd Solondz (waaronder HAPPINESS en recentelijk STORYTELLING ). Op zich begrijpelijk, want ook daarin wordt de Amerikaanse blanke middenklasse flink onder vuur genomen. Maar er is één groot verschil: Solondz’ films zijn onontkoombaar en hard, terwijl er bij GHOST WORLD veel meer te lachen valt. Het scenario van Zwigoff en Clowes grossiert in onderkoelde grappen. Het is dan ook niet zo verwonderlijk dat zij inmiddels op vele filmfestivals in de prijzen vielen en dit jaar zowel voor een Golden Globe als voor een Oscar werden genomineerd.

Veel critici hadden GHOST WORLD in hun favoriete top-10 van 2001 staan. Een grote publieksfilm is het echter niet geworden. Waarschijnlijk is de film daarvoor te recalcitrant en te eigenzinnig, of misschien is het einde te raadselachtig - “eind goed, al goed” komt in de vocabulaire van de makers namelijk niet voor. Gelukkig maar, want juist dat maakt deze stripverfilming zo levensecht.

Terry Zwigoff | 2001 | IMDB | printversie