de grot

Liefst drie verfilmingen van bekende boeken draaien momenteel in de Nederlandse bioscopen. De onvermijdelijke Harry Potter trekt volle zalen en hetzelfde geldt voor de even onvermijdelijke Harry Mulisch, wiens ‘De ontdekking van de hemel’ werd verfilmd door Jeroen Krabbé.

Minder fortuinlijk vergaat het diens oudere broer Tim, die zelf zijn in 1997 verschenen roman DE GROT bewerkte tot filmscenario. Met de nodige bombarie opende die verfilming eind september het Nederlands Filmfestival, waar regisseur Martin Koolhoven (AMNESIA, SUZY Q) een Gouden Kalf voor de beste regie won. Maar vervolgens ging er iets mis: na de landelijke première verdween DE GROT in no time naar de marge. Ten onrechte.



DE GROT begint als een thriller waarin we hoofdpersoon Egon Wagter in Azië een koffer met drugs zien smokkelen voor zijn vroegere jeugdvriend Axel van der Graaf. Na dit spannende begin springt de film voortdurend heen en weer in de tijd. Via flash-backs over hun jeugd, studie en carrière wordt stukje bij beetje meer duidelijk over de verhouding tussen de serieuze Egon en de vrijbuitende Axel. Egon is een gepromoveerd geoloog met een geknakte academische carrière en dito huwelijk, terwijl Axel als succesvolle beroepscrimineel een hoge positie heeft in de onderwereld. De kiem van hun relatie werd gelegd tijdens een kinderkamp in de Belgische Ardennen, waar Egon zijn eerste stappen zette in de liefde. Fatale stappen, zo zal blijken.



Regisseur Koolhoven brengt dit ingenieuze verhaal knap en realistisch in beeld. En bovendien tot in de puntjes verzorgd, want dankzij gunstige belastingregels voor Nederlandse filmproducties (waar ook THE DISCOVERY OF HEAVEN trouwens van profiteerde) had hij aan geld geen gebrek. Daardoor kon DE GROT op locatie worden geschoten in het Verre Oosten, België, Canada en de Amsterdamse binnenstad. Ook de acteurs spelen vrijwel allemaal goed en geloofwaardig, en dat kun je helaas lang niet van alle Nederlandse films zeggen. Vooral Marcel Hensema speelt angstvallig sterk als het ongeleide projectiel Axel, maar ook Fedja van Huet als de loser Egon en Saskia Temmink als diens (ex-)vrouw Adriënne zijn op dreef.



Des te verbazingwekkender is het dat DE GROT niet de weg weet te vinden naar een groter publiek. Het meest gehoorde excuus bij literatuurverfilmingen - “het boek was beter” - gaat in dit geval niet op. Tim Krabbé is er namelijk in geslaagd al het overtollige vet uit zijn roman weg te snijden, waardoor zijn vertelling aan kracht heeft gewonnen. Dat geldt vooral voor het dramatische slot, dat slechts op punten verliest van het einde van SPOORLOOS - de succesvolle verfilming uit 1988 van Krabbé's novelle 'Het gouden ei'.



Wat is er dan toch mis mee? Critici hebben DE GROT vooral gemengd ontvangen omdat de film zou zwalken tussen thriller en drama, en omdat de flash-back structuur ingewikkeld en gekunseld zou zijn. Voor beide bezwaren valt inderdaad wat te zeggen, maar ze halen de film geenszins onderuit. Het blijft dus tasten in het duister.

Martin Koolhoven | 2001 | IMDB | printversie