luna papa

Mix de humor van Monthy Python met de filmische kracht van Bernardo Bertolucci en ziedaar het resultaat: LUNA PAPA, de derde film van de Tadzjikistaanse regisseur Bachtiar Choedojnazarov. Een wervelende en bij vlagen adembenemende tragikomedie, die zowel een sprookje en een slapstick is als een aanklacht tegen de situatie in het geboorteland van de regisseur. Gaat dat samen? Meestal niet, maar in dit geval werkt het wonderwel.



Het verhaal van LUNA PAPA is vrij vlug verteld. In een uithoek van Centraal-Azië woont de zeventienjarige Mamlakat in een stoffig dorpje aan een groot meer. Mamlakat droomt van een bestaan als actrice, zodat ze kan ontvluchten aan het saaie dorpsleven. Als een reizend toneelgezelschap haar dorp aandoet voor een Shakespeare-vertoning mist ze helaas de voorstelling, maar beleeft ze bij volle maan een even vluchtige als amoureuze ontmoeting met één van de passanten. Diens gezicht krijgt Mamlakat nooit te zien, maar in een prachtig geschoten scène wordt ze wel door hem bezwangerd. Nadat een abortuspoging mislukt biecht ze de zwangerschap op bij haar verweduwde vader, die volledig door het lint gaat. Wat volgt is een roadmovie waarin Mamlakat samen met pa en haar door oorlogstrauma’s geteisterde broer Nasreddin op zoek gaat naar de verwekker van het kind. Daarbij ontmoeten ze stropende soldaten, sinistere zakenmannen, bloedtappende nepdokters en natuurlijk acteurs. Maar of de vader daarbij zit? Uiteindelijk brengt een wonder redding.



Choedojnazarov vertelt dit verhaal met veel vaart en laveert daarbij tussen slapstick en bittere komedie. Het tempo van de verwikkelingen is adembenemend: in vrijwel elk shot is van alles in beweging - paarden, mensen, auto's, een tank, een vliegtuig - waardoor je als kijker ogen en oren tekort komt. Ook het landschap in LUNA PAPA is adembenemend. De film werd op locatie gedraaid in de bergachtige hoogvlakten van Tadzjikistan en Oezbekistan, waar de regisseur het fictieve dorp Far Chor liet bouwen.



Op het eerste gezicht lijkt LUNA PAPA vooral een vrolijk en chaotisch sprookje, maar schijn bedriegt. De film snijdt dieper. Choedojnazarov gebruikt de lotgevallen van Mamlakat om af te rekenen met de mores van zijn vaderland. Niet alleen legt hij de wanorde in de postcommunistische Sovjet-Unie bloot, ook valt hij de islamitische cultuur aan waarin tienerzwangerschappen niet worden geaccepteerd en waarin het jonge meisje wordt verstoten. Verder richt hij zijn pijlen op het leger: allereerst via Nasreddin die in Afghanistan gevochten heeft en sindsdien geestelijk verminkt is, maar ook via de ronddolende en -schietende ex-soldaten in de door burgeroorlogen geteisterde buurlanden Tadzjikistan en Oezbekistan.



Jammer genoeg wilde - of durfde? - Choedojnazarov er geen finale afrekening van te maken, zoals zijn Servische vakbroeder Emir Kusturica dat twee jaar geleden bijvoorbeeld wél deed in BLACK CAT, WHITE CAT. Qua opbouw en thematiek heeft LUNA PAPA veel overeenkomsten met die film. Ook BLACK CAT, WHITE CAT is een drukke komedie, maar veel zwarter en harder. Waar Kusturica een genadeloos portret schetste van maffiose Serviërs na de Balkanoorlog, blijft Choedojnazarov een stuk aardiger voor zijn landgenoten.



LUNA PAPA beklijft daarom vooral als een feel-good movie , maar gelukkig niet van het soort waar Hollywood patent op heeft. Vergeleken met die Amerikaanse formulefilms is Choedojnazarovs productie veel origineler, spitser en leuker. Al zijn niet alle scènes even sterk en moet je je wel mee laten voeren door de bizarre en soms surrealistische vondsten en plotwendingen, want anders gaat LUNA PAPA je tegenstaan. Wie zich daar echter aan overgeeft gaat vrolijk naar huis, dat kan haast niet anders.

Bachtiar Choedojnazarov | 1999 | IMDB | printversie